Een advies uitgebracht op verzoek van het Astmafonds

Sinds kort wordt de Ecolamp in Nederland op de markt gebracht. De lamp bestaat uit een Philips UV-C lamp, een ventilator (verplaatst 90 m3 lucht) en hepafilter in een gelakte roestvrijstalen behuizing.

De werking van de lamp

Door de ventilator stroomt lucht de lamp in. De lucht passeert het hepafilter waardoor pollen, bacteriën, schimmelsporen en andere allergenen worden afgevangen. De kleinste fractie van het fijn stof wordt deels afgevangen. Vervolgens stroomt de lucht langs de UV-C lamp, waardoor schimmels en bacteriën die niet door het filter zijn afgevangen onschadelijk worden gemaakt. Dit zijn er overigens niet veel meer.

De zwakke punten van het ontwerp

• Bij inschakeling van de lamp wordt in een korte periode veel ozon geproduceerd. Dit percentage ligt weliswaar onder de gezondheidskundige advieswaarde, maar mensen die gevoelig zijn voor smog kunnen daar wellicht last van krijgen. Vluchtige stoffen zoals geurstoffen in schoonmaakmiddelen of “luchtverfrissers” kunnen door chemische reacties met o.a. ozon nieuwe verbindingen vormen, bijvoorbeeld aldehyden, salpeterigzuur en agressieve radicalen. Dit vormt een gezondheidsrisico.
• Een goed hepafilter vangt ook de schimmelsporen en bacteriën af. Onder vochtige omstandigheden (r.v. > 80 % in het vertrek zoals vaak in het voorjaar en de zomer voorkomt) kunnen schimmels aan de buitenzijde van het verontreinigde filter gaan groeien. Deze worden niet gedood door het UV-C licht. Dat licht komt namelijk niet door het hepafilter. Hierdoor ontstaat een nieuwe extra bron van vluchtige organische stoffen. Het hepafilter regelmatig vernieuwen is daarom noodzakelijk. In het voorjaar en de zomer is 1 x 3 maanden waarschijnlijk onvoldoende.
• Het door het UV-licht gedode organisch materiaal wordt niet afgevangen en komt in de ruimte. Pas als de lucht de 2e keer het filter passeert, wordt het afgevangen door het hepafilter. Er zijn aanwijzingen dat ook dood organisch materiaal gezondheidsklachten kan veroorzaken.
• De werking van de lamp zou veel beter zijn als de luchtstroom omgedraaid zou worden. Dan is het risico van schimmelgroei op een enigszins vervuild filter te verwaarlozen. De schimmelsporen en bacteriën worden dan namelijk eerst gedood en vervolgens afgevangen door het hepafilter.
• De ventilator maakt (teveel) lawaai waardoor sommige mensen niet goed kunnen slapen. Men had voor een sterkere ventilator moeten kiezen (die 180 m3 lucht kan verplaatsen) en deze langzamer laten draaien. Door het lagere toerental maakt deze minder lawaai en zal waarschijnlijk ook langer meegaan.
• De lamp heeft een beperkte capaciteit en is daardoor alleen bruikbaar voor een relatief kleine ruimte, zoals bijvoorbeeld een (kinder-)slaapkamer. Voor kinderdagverblijven, scholen en (grote) woonkamers is de capaciteit onvoldoende. Dit geldt zeker voor scholen en kinderdagverblijven waar de bezettingsgraad hoog is.

Het effect op luchtkwaliteit

Het is al geruime tijd bekend dat UV-C licht schimmels en bacteriën onschadelijk maakt. In TBC-klinieken wordt dit mechanisme in wachtruimtes gebruikt om de TBC-bacil onschadelijk te maken. Deze werking is onomstreden. De lamp zorgt er dus voor dat er minder levend organisch materiaal in de lucht zit. Een goed Hepafilter zorgt daarnaast er voor dat meer dan 99 % van het stof , bacteriën, bacteriën, allergenen en pollen die door het filter gaan afgevangen worden. De lamp zal zeker de gemiddelde concentratie in de ruimte om laag brengen.

De snelheid waarmee dit gebeurd is afhankelijk van de luchtstromen in de ruimte. Wordt de gehele ruimte goed “doorspoeld” en staat de lamp in een luchtstroom dan is het effect veel groter dan als de lamp buiten de luchtstromen staat. Naar mate een ruimte groter is of voller met meubilair staat, moet er meer met deze effecten rekening gehouden worden.

Als er een bron van schimmel en/of bacteriëngroei in de ruimte is dan zal het effect van de lamp op de luchtkwaliteit beperkt zijn.

Het totale effect op de luchtkwaliteit van een ruimte is echter beperkt (hoe groter de ruimte hoe minder effectief). De lamp kan het ventileren niet vervangen daar het geen CO2 en vocht uit de lucht haalt en ook geen zuurstof toevoegt. Bronbestrijding, ventilatie en goed schoonmaken zijn effectiever (en goedkoper).

Het effect op gezondheid

Alhoewel men de lamp aanprijst met ‘’…….voor een gezondere omgeving’’ kan er feitelijk niet geclaimd worden dat door gebruik van de lamp gezondheidsklachten verminderen. Er zijn testimoniums van mensen met astmaklachten, maar dat zegt weinig omdat onbekend is bij hoeveel mensen er geen positieve effect optreedt.

Baad het niet, het schaad ook niet? Dat is afhankelijk van de gevoeligheid van mensen voor het lawaai van de ventilator en ozon en de manier waarop de lamp gebruikt wordt. Er zijn overigens mensen die de aanwezigheid van ozon als fris ervaren. Het filter moet regelmatig worden vervangen. De Ecolamp kan niet de ventilatie of bronbestrijding vervangen.

Ing. C.A.M. Snepvangers