Uit het boek Om mensen gebouwd
STELLING
De hoge mate van ionisatie van de lucht zoals optreedt bij watervallen en bij de branding, wordt door veel mensen op prijs gesteld. De van nature geïoniseerde buitenlucht komt niet door roosters, warmtewisselaars en ventilatiekanalen de woning binnen (ionen worden afgevangen in kanalen e.d.). Dit gebeurt wel als de balkondeuren wijd open staan en de gordijnen en vitrage opzij geschoven zijn.De nadelen van het kunstmatig ioniseren van de lucht zijn groter dan de voordelen.
TOELICHTING
In de lucht komen clusters van elektrische geladen deeltjes – luchtionen – voor. Deze kunnen een positieve of negatieve lading hebben. Luchtionen worden o.a. geproduceerd door radioactieve straling, UV-lucht, vlammen, gloeiende voorwerpen en zeer fijne waterdruppels (watervallen en branding). Een hoge elektrische spanning kan ook dienen als bron.
Er wordt een onderscheid gemaakt in de afmetingen van de luchtionen. Kleine luchtionen bestaan slechts uit een paar moleculen en de diameter is tussen 0,001 en 0,003 micron. Grote luchtionen kunnen een diameter tot 0,1 micron hebben. De luchtionen kunnen zowel een negatieve als een positieve lading hebben. In de natuur is de verhouding tussen positief en negatief geladen kleine luchtionen ongeveer 1,2 : 1.
De concentratie kleine luchtionen varieert in de mnatuur tussen 200 en 2200 per cm3 lucht. Het aantal luchtionen wordt sterk beïnvloed door de luchtvochtigheid. Na een stevige regenbui is de concentratie zeer laag.
In woningen met een lage concentratie radon en een geringe hoeveelheid radioactieve straling, zoals in de doorsnee woning in Nederland, is de concentratie kleine luchtionen meestal lager dan 100 ionen per cm3. In vertrekken waar gerookt wordt, bedraagt het minder dan 30 per cm3. De concentratie grote luchtionen is meestal laag tenzij de lucht vervuild is.
De concentratie kleine luchtionen binnen is praktisch onafhankelijk van de concentratie buiten als ramen en deuren gesloten zijn. Roosters, warmtewisselaars en metalen ventilatiekanalen en ook de buitengevel trekken de geladen luchtionen aan waardoor slechts een zeer gering deel in de woning komt.
Binnen wordt de concentratie luchtionen vooral bepaald door de concentratie radon en het niveau van de radioactieve achtergrondstraling. Het gehalte radon in de binnenlucht kan goed bepaald worden door het meten van de concentratie luchtionen. Een hoog gehalte luchtionen behoeft daarom niet altijd goed te zijn.
De levensduur van een kleine lucht-ion is in de open lucht slechts 4 à 5 minuten. Binnen is dit meestal minder dan 1 minuut. Dit wordt veroorzaakt door de elektrostatische geladen materialen en vervuilde lucht. In zeer schone lucht komen eveneens weinig luchtionen voor.
De grote luchtionen hebben in schone lucht een levensduur van 15 à 20 minuten. In vervuilde lucht is dat ongeveer een uur.
Het belang van een hoge luchtionisatie is zeer omstreden. Er zijn aanwijzingen dat negatief geladen luchtionen een positief effect hebben op mensen. Dit betreft vooral met name stemmingsverbeteringen. Voor dit effect is waarschijnlijk een concentratie van meer dan 1000 kleine luchtionen per cm3 noodzakelijk. Genoemde concentraties zijn van nature niet aanwezig in een woonkamer, slaapkamer of kantoor als de ramen en deuren gesloten zijn.
In een aantal onderzoekingen wordt op het positieve effect van de plaatsing van een lucht-ionisator gewezen. De meeste van deze apparaten gebruiken een hoge spanning voor de productie van de luchtionen. Bij deze methode worden tevens ozon en stikstofoxiden gevormd. Ozon zorgt ervoor dat de lucht als fris en prikkelend wordt ervaren. Tevens maskeert Ozon een aantal geurstoffen waardoor de lucht in sommige gevallen frisser kan gaan reuken. Zelfs bij lage concentraties kan ozon leiden tot irritatie van de slijmvliezen. Vooral bij carapatiënten en andere mensen die gevoelig zijn voor chemische prikkels, kan dit leiden tot klachten.
Een ander effect van een lucht-ionisator is dat rondom het apparaat zwevend stof sneller neerslaat. Meestal is deze aanslag moeilijk te verwijderen. Andere methoden, zoals elektrostatische luchtfilters, zijn veel effectiever om de stofconcentraties in een ruimte te beperken.
Over positief geladen luchtionen wordt gesteld dat deze een negatieve invloed op gezondheid zouden hebben. Deze stelling is gebaseerd op onderzoek naar de Mistral in Frankrijk, de Föhn in de Alpen en de Chinook in Canada en USA. Bij de gebruikelijke concentraties positieve luchtionen in de Nederlandse woningen zijn deze effecten niet te verwachten.
OPLOSSING
Voorzie elke slaapkamer van dubbele openslaande balkondeuren of ramen. Als de deuren wijd openstaan en de gordijnen en vitrage opzij geschoven zijn, kan de lucht van buiten ongehinderd naar binnen komen en is de luchtionisatie binnen gelijk aan die van buiten. Zoek bij klachten over het binnenmilieu naar de werkelijke oorzaken (bv. te weinig ventilatie, vochtprobleem, laag frequent geluid). Voorkom dat te snel naar de kunstmatige lucht-ionisator gegrepen wordt als oplossing voor het probleem. Wees bedacht op de aanwezigheid van hoge concentraties radon en verhoogde niveaus van de radioactieve achtergrondstraling als er in een ruimte hoge concentraties luchtionen worden gemeten.
LITERATUUR
- A.W. Moll van Charante, 1991. Effecten op gezondheid en welbevinden. Arbeidsomstandigheden 67 (1991) nr 1 blz 36 –39. Wolfgang Maes, 1998.
- Stress durch Strom und Strahlung. Institut für Baubiologie + Oekologie IBN, Duitsland.
- Slob R. e.a., 1996. Handboek Binnenmilieu. GG en GD Amsterdam, Amsterdam.
Het neerslaan van stof wil ik positief noemen. Die stof kan niet meer ingeademd worden!
Buitenlucht bevat vaak meer fijnstof dan “binnenlucht”. De eventuele nadelen van negatieve ionen moeten dan afgewogen worden tegen de hoeveelheid fijnstof. Bacteriën, virussen,schimmels gaan dood door neg. ionen.
Het neerslag van fijnstof heeft slechts een zeer beperkte invloed op de luchtkwaliteit. De toevoer en productie van zeer fijn stof in de ruimte is zeer groot in vergelijking met de hoeveelheden fijn stof die neerslaan. Dat het veel lijkt ook door de kleur, namelijk giftzwart. Zwart absorbeert veel heel licht waardoor het veel meer lijkt dan het is.
Het grote nadeel is dat dit neergeslagen fijnstof zich nauwelijks laat verwijderen. Alleen met schoonmaakmiddelen voor het verwijderen van roet is dit mogelijk. Het werken met dergelijke middelen is geen pretje.
Waar het idee vandaan komt dat de lucht binnen schoner is dan buiten, weet ik niet. Ik heb er in onderzoek nooit een bevestiging voor gevonden behalve in die gevallen dat er een uitgebreide luchtbehandeling met meerdere stappen is.
Dit ligt ook voor de hand. Van het aanwezige stof in de buitenlucht wordt hooguit een deel van het grovere stof in de ventilatieroosters afgevangen. Bij een mechanische toevoer in woningen wordt uitsluitend het grofstof door het filter tegengehouden. Het fijnstof dat het meest schadelijk is, komt ongehinderd naar binnen.
In de lucht van buiten komt binnen het fijnstof als gevolg van onze eigen activiteiten bij. Met daarbij nog steeds het fijnstof dat opdwarrelt als we door de ruimte bewegen. Deze 2 factoren zorgen voor een aanzienlijk hogere concentratie fijnstof binnen dan buiten.
Of het doden van bacteriën, virussen en schimmels door luchtionen een echt voordeel is, is niet zeker. Er zijn aanwijzingen dat dood materiaal van schimmels in de lucht weleens schadelijker kan zijn dan schimmelsporen. Of het doden van bacteriën in de lucht die afkomstig zijn van onze huid zoals micrococcus species
en staphylococcus species, zin heeft, kan betwijfeld worden.
Blijft wel zo dat actieve schimmel- en/of bacteriegroei in een ruimte voorkomen moet worden. Dit is ook het standpunt van de Wereldgezondheidsorganistie. Zij heeft op basis van talloze onderzoeken geoordeeld dat schimmelgroei in woningen een bedreiging van de gezondheid vormt. In woningen met schimmelgroei zijn de mensen gemiddeld minder gezond.
De luchtionisatoren op basis van hoogspanning produceren ozon en stikstofoxiden. Een verhoging van beide is verre van gunstig voor de gezondheid.