Wat betreft de gezondheidsrisico’s kunnen er zowel directe als indirecte effecten onderscheiden worden:

• directe effecten
  • directe hinder door schokken ten gevolge van ontlading;
• indirecte effecten
  • de angst voor de persoonlijke ontlading;
  • schrikreacties, soms leidend tot gevaarlijke situaties.

Directe hinder/schokken

De meest gerapporteerde klacht over statische elektriciteit is ongetwijfeld de hinder door voelbare schokken bij aanraking van bijvoorbeeld metalen kasten, deurklinken en stalen trapleuningen.

De individuele gevoeligheid verschilt sterk van persoon tot persoon. Daarbij zijn er in het algemeen ook verschillen aan te wijzen tussen mannen en vrouwen en zelfs tussen rassen (zie tabel 2).

Tabel 2

Verschillen in gevoeligheid [3]

In de onderstaande tabel is voor een ‘gemiddeld’ persoon de mate van hinder (sensatie) weergegeven versus de lichaamsspanning.

Tabel 3: mate van hinder versus lichaamsspanning [3]

Bij gebruik van de reguliere inrichtingsmaterialen in woningen, kantoren, scholen e.d. zal de maximale oplading van personen zelden meer dan 15 kV bedragen [6]. Ondanks de matige krampverschijnselen die kunnen optreden bij ontladingen bij hoge lichaamsspanningen, wordt dit door gezondheidsautoriteiten niet gezien als een gezondheidsprobleem. Er is namelijk geen sprake van blijvende gezondheidsschade.

Vonken

Al bij een potentiaalverschil van circa 1.000V kan er – vlak voor er daadwerkelijk contact wordt gemaakt – zichtbaar een vonk overspringen [5]. Als er een vonk overspringt, verbranden er enkele huidcellen in de hoornlaag van de huid. Op zichzelf is dit geen probleem. De omvang is zeer beperkt en zonder een goede microscoop niet eens waar te nemen. Verder betreft het cellen die reeds afgestorven zijn.

Een neveneffect van het overslaan van vonken is dat mensen hierdoor schrikken. In sommige (extreme) gevallen ervaren mensen kortdurende krampverschijnselen in de armen.

De huid bevat zeer gevoelige tastlichaampjes dicht onder de lederhuid. Verder bevat de huid cellerÀdie behoren tot het onwille keurig zenuwstelsel. Mogelijk is een van beide verantwoordelijk voor de reacties in de vorm van ongeiontroleerde bewegingen en pijn die vaak optreden bij sterke elektrizche statische ontladingen [6].

Een zeer probaat middel om hinder te voorkomen is om met de knokkels van de vingers voorwerpen aan te raken. De vingertoppen bevatten namelijk veel meer gevoelige zenuwen dan de knokkels.

Opgeladen gevoel

Voor de ervaring van sommige mensen dat zij onder invloed van statische elektriciteit een gevoel hebben van ‘opgeladenheid, continu onder spanning staan’ is geen wetenschappelijke verklaring te geven. Waarschijnlijk is er eerder sprake van een verhoogde mate van gespannenheid omdat men weet dat aanraking van bepaalde voorwerpen tot schokken leidt, dan dat men werkelijk de oplading zelf zou voelen (het ‘zwaard van Damocles’ dat continu boven het hoofd hangt).

Andere gezondheidseffecten

Statische elektriciteit heeft over het algemeen een negatieve invloed op de stofhuishouding in een ruimte. Dit kan, weliswaar indirect, een effect hebben op de gezondheid. Statische opgeladen vlakken trekken namelijk stofdeeltjes aan. Aan het stof hechten zich vluchtige organische stoffen. Onder bepaalde omstandigheden komen deze weer in de lucht.

Onder andere om deze reden stelt de Zweedse werknemersorganisatie TCO eisen aan de statische oplading van beeldschermen [7].

Een vrijwel onbekend fenomeen is dat statisch opgeladen material het radioactieve radongas vasthouden [8]. Dit kan verhogend werken op de stralingsbelasting.

Een nauwelijks wetenschappelijk onderzocht fenomeen zijn oogirritaties ten gevolge van aantrekking van (vervuild) stof door oplading van het lichaam (hoofd). De hypothese is dat door de statische lading veel extra stof in het oogvocht terechtkomt, waardoor irritatie klachten ontstaan. Daar brillenglazen over het algemeen goed op te laden zijn, wordt dit verschijnsel vaker gerapporteerd door brildragers.