Als de winter nadert, nemen in veel gebouwen de klachten over statische elektriciteit fors toe. Vooral als het vriest. In gebouwen waar het gehele jaar klachten zijn, is het aantal klachten in de zomermaanden vaak veel minder.

De toename in de winter kan verklaard worden door twee factoren:

• een lage relatieve luchtvochtigheid
• een verandering in kleding (schoeisel).

In Nederland bedraagt de gemiddelde relatieve vochtigheid in de buitenlucht gedurende de vier wintermaanden 85 tot 90% bij een gemiddelde buitentemperatuur van 2 tot 5°C. Omgerekend naar een binnentemperatuur van 20°C betekent dit een luchtvochtigheid binnen van minimaal 30-35 %. In de meeste gebouwen ligt het werkelijke vochtgehalte nog wat hoger aangezien er vaak vochtbronnen aanwezig zijn als mensen, planten, keukens, douches, etcetera. De genoemde gemiddelde winterwaarde van 30-35% binnen is dus alleen te verwachten in ruimten met een lage vochtproductie per m3 gebouwinhoud en/ of een hoge ventilatievoud. In de overige gebouwen zal de relatieve vochtigheid ‘s winters gemiddeld nog wat hoger liggen, in de regel zelden onder 35/40% r.v.

In kantoor- en schoolgebouwen waarbij tijdens het ontwerp en de inrichting ervan niet expliciet rekening is gehouden met statische elektriciteit blijkt de mate van hinder door ‘schokjes’ sterk afhankelijk te zijn van de relatieve vochtigheid. Dit geldt echter in veel mindere mate of soms zelfs helemaal niet voor gebouwen waarin preventieve maatregelen zijn genomen, zoals antistatisch tapijt en antistatische stoelen (daar komt hinder zelfs bij zeer lage buitentemperaturen zelden of nooit voor).

Tabel 4: kans op hinder door statische ontlading in relatie tot de luchtvochtigheid uitgaande van een luchttemperatuur binnen van 20 °C (gebaseerd op [3])

Geconcludeerd moet worden dat zonder preventieve maatregelen de kans op hinder door statische elektriciteit groot is. In het bijzonder gedurende de wintermaanden in situaties wanneer de relatieve vochtigheid binnen onder de 40% komt. Indien bij de bouwen de inrichting preventieve maatregelen zijn genomen (zorgvuldige selectie vloerbedekking, stoelen e.d.), zal hinder door ‘schokjes’ in principe niet voorkomen (enkele bijzondere situaties daargelaten) .

In bestaande, mechanisch geventileerde gebouwen worçlt er vaak voor gekozen te bevochtigen om klachten over ‘schokjes’ te beperken of te voorkomen. Het verhogen van de relatieve vochtigheid middels luchtbevochtiging is in principe een noodoplossing. Aanpak aan de bron conform artikel 3 uit de Arbowet heeft de voorkeur. In dit geval betekent dit: vervanging van de materialen die ten grondslag liggen aan de problemen in plaats van het bevochtigen van de lucht. Zeker bij nieuwbouw of wanneer op korte termijn toch al herstoffering stond ingepland, heeft dit de voorkeur.

Een tweede reden om niet te snel te kiezen voor bevochtiging als ‘de’ oplossing voor problemen ten gevolge van statische elektriciteit is de volgende. Meerdere studies hebben aangetoond dat er in een gebouw met bevochtiging relatief meer gebouwgerelateerde gezondheidsklachten (‘Sick Building’ -klachten) voorkomen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de verhoogde kans op microbiële verontreiniging (van o.a. het ventilatiesysteem zelf) en bevordering van de groei van o.a. de huisstofmijt. Ook blijkt dat men de kwaliteit van de lucht over het algemeen als minder goed ervaart (negatieve geursensatie) naarmate lucht van dezelfde temperatuur vochtiger wordt. [9]

Wordt om bepaalde redenen toch gekozen voor bevochtiging, dan heeft stoombevochtiging of een vergelijkbaar veilig systeem (kleine kans op microbiële verontreiniging) de voorkeur.