Ademende muren: bestaan die?
Het huis als een orgaan/levend wezen is een beeld dat vaker gebruikt wordt. Daar is niets op tegen tot dat dit leidt tot verkeerde denkbeelden die dan vervolgens in de praktijk worden toegepast. De ademende muur is een voorbeeld hiervan. Het begrip is gebaseerd op het erfgoed van Pettenkofer (1818-1901).
Het is natuurlijk wel zo dat poreuze en hydrofiele materialen vocht kunnen absorberen en weer afstaan aan de lucht. Het vochttransport door een constructie verloopt zo traag dat geen reële bijdrage levert aan het afvoeren van het vocht dat in de woning geproduceerd wordt. Dus het kan ventileren niet vervangen. Daarnaast geldt dat ventilatie niet uitsluitend is om vocht af te voeren maar ook die honderden andere stoffen die door de inrichting geëmitteerd worden, door ons uitgeademd worden of via onze huid in de lucht komen. Geen van deze stoffen maar ook radon niet wordt opgenomen door poreuze en hydrofiele materialen.
Het is wel zo dat een poreus en hydrofiel materiaal tijdelijk vocht kan bufferen (maar niet de andere vervuiling). De absorptie van vocht verloopt relatief snel. Het kan daardoor vocht bufferen. Echte pieken als gevolg van een hoge vochtproductie kunnen hierdoor wat afgevlakt worden. Het drogen van de constructie als de piek voorbij is, verloopt zeer traag en geschiedt voor het grootste deel in de richting waar het vocht vandaan kwam. Dus moet het eindelijk toch door ventilatie worden afgevoerd. Bij het eerste deel van het drogingsproces zijn de omstandigheden zeer aantrekkelijk voor de groei van schimmels. Volgens mij moet je dat niet willen.
Blijft wat mij betreft over het vochttransport door de constructie dat weliswaar in verhouding met de vochtproductie in de woning gering is maar niet zonder meer verwaarloosd mag worden in het licht van de duurzaamheid van de constructie. Er zijn materialen die uitstekend vocht kunnen bufferen. Voor deze materialen is het dampopen bouwen een uitstekende oplossing. Zelfs beter dan met een damprem. Ik hou zelf van zulke oplossingen.
Bij materialen die schade oplopen als ze te lang vocht bufferen zoals hout, ontkom je niet aan een damprem. Overigens zijn er wel vakwerkhuizen die aan de binnenzijde geïsoleerd zijn met zeer dampopen calciumsilicaatplaten en die geen problemen kennen. De detaillering is dan heel erg belangrijk.
Een goed verhaal hierboven. Maar nog een vraag:
Vochttransport gaat van warmte naar koud in de wand of is het andersom???
Voor vochttransport geldt dezelfde regel als voor warmtetransport: het gaat veel naar weinig. Of meer wetenschappelijk geformuleerd: de richting van stroming is altijd van een hoger potentiaal naar een lager potentiaal.
Een collega gebruikte ooit hiervoor de beeldspraak van het water dat van de berg omlaag stroomt maar nooit naar boven. Ik voegde hier altijd aan toe: tenzij het zo hard waait dat de wind deze sterker is dan de drijvende kracht die het water omlaag doet stromen.
Bij vochttransport kan sprake zijn van 2 tegengestelde drijvende kracht. De eerste drijvende kracht is het dampspanningsverschil. Daar water(damp) ook een uitstekende energiedrager is, is de tweede drijvende kracht het temperatuurverschil. Deze twee drijvende krachten kunnen tegengesteld aan elkaar zijn. Dit treedt bijvoorbeeld op als de zon op een gevel schijnt en de temperatuur van de gevel sterk stijgt. Er kan dan een warmtestroom naar binnen ontstaan terwijl de drijvende kracht achter het vochttransport juist zorgt voor een tegengestelde kracht, namelijk naar buiten. De resultante kan zijn dat het vochttransport van binnen naar buiten sterk verminderd en zelfs kan omdraaien van richting.
Bij dynamische hygrothermische berekeningen wordt dergelijke mechanismen rekening gehouden.